Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) po raz pierwszy kompleksowo zajął się kwestią wskaźnika WIBOR stosowanego w kredytach hipotecznych w Polsce. Choć ostateczny wyrok jeszcze nie zapadł, opinia Rzecznika Generalnego TSUE z września 2025 roku wywołała ogromne poruszenie wśród kredytobiorców. Czy WIBOR był ustalany zgodnie z prawem i czy banki prawidłowo informowały klientów o ryzyku zmiennego oprocentowania? Sprawdź, co obecnie wiadomo i jakie możliwości mają kredytobiorcy.
Czym jest WIBOR i dlaczego znalazł się pod lupą TSUE?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik referencyjny, który przez lata był podstawą oprocentowania większości kredytów hipotecznych w Polsce. Określał on, po jakiej stawce banki pożyczają sobie nawzajem pieniądze. W praktyce jednak coraz częściej podnoszono zarzuty, że WIBOR nie odzwierciedla rzeczywistych transakcji między bankami, lecz opiera się na deklaracjach uczestników rynku, a więc może nie oddawać faktycznych warunków rynkowych.
Kredyty oparte na WIBOR-ze (np. WIBOR 3M lub WIBOR 6M) mają zmienne oprocentowanie – aktualizowane co trzy lub sześć miesięcy. Oznacza to, że wysokość raty kredytu zależy od zmian wskaźnika referencyjnego. Gdy WIBOR rośnie, rośnie też rata kredytu, co dla wielu kredytobiorców stało się odczuwalnym problemem po gwałtownych podwyżkach stóp procentowych w latach 2021–2023.
Dlaczego kredytobiorcy zaczęli kwestionować WIBOR?
W ostatnich latach wielu kredytobiorców zaczęło kierować pozwy przeciwko bankom, kwestionując prawidłowość stosowania WIBOR-u w umowach kredytowych. Zarzuty skupiają się głównie na tym, że banki:
• nie wyjaśniły w sposób przejrzysty, jak ustalany jest wskaźnik WIBOR,
• nie poinformowały konsumentów o tym, że wskaźnik nie opiera się na realnych transakcjach międzybankowych,
• nie przedstawiły rzetelnie ryzyka związanego ze zmiennym oprocentowaniem.
Pełnomocnicy kredytobiorców argumentują, że brak pełnych i zrozumiałych informacji o sposobie kształtowania oprocentowania narusza dyrektywę 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Jak sprawa WIBOR trafiła do Trybunału Sprawiedliwości UE?
Pierwsze pytania prejudycjalne w sprawie WIBOR skierowały w 2023 roku Sąd Okręgowy w Katowicach i Sąd Okręgowy w Warszawie. Sądy te poprosiły TSUE o interpretację przepisów unijnych w kontekście stosowania wskaźnika referencyjnego w umowach kredytów hipotecznych. Chodziło o odpowiedź, czy klauzule dotyczące WIBOR-u są zgodne z wymogami przejrzystości, a także czy banki dopełniły obowiązków informacyjnych wobec konsumentów.
Pytania prejudycjalne dotyczyły m.in. tego, czy:
• kredytobiorca był wystarczająco poinformowany o zasadach działania WIBOR-u,
• sposób ustalania wskaźnika był dla niego zrozumiały,
• brak takiej wiedzy może prowadzić do uznania klauzuli oprocentowania za abuzywną.
Opinia Rzecznika Generalnego TSUE z września 2025 roku
We wrześniu 2025 r. Rzecznik Generalny TSUE wydał opinię, w której wskazał, że jeżeli konsument nie został jasno i zrozumiale poinformowany o mechanizmie ustalania wskaźnika referencyjnego, zapis taki może zostać uznany za klauzulę niedozwoloną (abuzywną).
Rzecznik podkreślił, że banki mają obowiązek zapewnić konsumentowi zrozumienie ryzyka zmiennego oprocentowania. Sama wiedza, że rata kredytu może wzrosnąć, nie jest wystarczająca — klient powinien wiedzieć, jakie czynniki wpływają na zmianę wskaźnika i jak jest on ustalany.
Jednocześnie w opinii wyraźnie zaznaczono, że TSUE i sądy krajowe nie badają legalności samej konstrukcji wskaźnika WIBOR, ponieważ jego funkcjonowanie regulowane jest przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 (tzw. rozporządzenie BMR – Benchmark Regulation). Sądy mogą natomiast badać, czy sposób wprowadzenia WIBOR-u do umowy i jego przedstawienie konsumentowi było uczciwe i przejrzyste.
Czy wyrok TSUE w sprawie WIBOR już zapadł?
Na dzień 15 października 2025r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie wydał jeszcze wyroku w sprawie WIBOR. Oczekuje się, że orzeczenie może zostać ogłoszone pod koniec 2025 roku lub na początku 2026 roku.
Do tego czasu polskie sądy często zawieszają postępowania dotyczące kredytów opartych o WIBOR, czekając na oficjalne rozstrzygnięcie TSUE. Niemniej jednak już sama opinia Rzecznika Generalnego jest dla kredytobiorców korzystnym sygnałem — zapowiada możliwość skutecznego kwestionowania nieuczciwych postanowień w umowach kredytowych.
Co mogą orzec polskie sądy po wyroku TSUE?
Wyrok TSUE — jeśli potwierdzi wnioski z opinii Rzecznika — może otworzyć kredytobiorcom drogę do trzech możliwych scenariuszy:
1. Uznanie klauzuli dotyczącej WIBOR-u za abuzywną – wówczas sąd może ją usunąć z umowy, pozostawiając pozostałe zapisy w mocy.
2. Unieważnienie całej umowy kredytowej – jeśli bez klauzuli oprocentowania umowa nie mogłaby dalej obowiązywać.
3. Ustalenie innego mechanizmu oprocentowania – np. opartego na stałej stopie lub innym wskaźniku referencyjnym zgodnym z rozporządzeniem BMR.
Nie ma jednak automatyzmu – każda sprawa będzie oceniana indywidualnie, z uwzględnieniem treści umowy, sposobu przedstawienia oferty i świadomości klienta co do ryzyka zmiennego oprocentowania.
Reakcje polskich sądów i praktyka orzecznicza
Na ten moment nie zapadły prawomocne wyroki polskich sądów, które jednoznacznie uznałyby klauzule WIBOR za abuzywne. Większość sądów wstrzymuje rozpoznawanie spraw do czasu wyroku TSUE.
Pojawiają się jednak pojedyncze postanowienia sądów o zabezpieczeniu roszczeń, w których sądy tymczasowo wstrzymują obowiązek płatności rat obliczanych według WIBOR-u do czasu rozstrzygnięcia sprawy. To pokazuje, że temat jest żywy i orzecznictwo może się dynamicznie zmieniać w zależności od tego, co ostatecznie orzeknie Trybunał.
Jak kancelaria adwokacka może pomóc kredytobiorcy?
Kancelarie specjalizujące się w sporach z bankami mogą:
• przeanalizować umowę kredytową pod kątem klauzul dotyczących zmiennego oprocentowania,
• sprawdzić, czy bank wypełnił obowiązki informacyjne wobec konsumenta,
• ocenić, czy istnieją podstawy do zakwestionowania postanowień umowy w świetle dyrektywy 93/13/EWG,
• przygotować pozew przeciwko bankowi o unieważnienie lub zmianę umowy,
• reprezentować kredytobiorcę w negocjacjach ugodowych lub postępowaniu sądowym.
Wielu prawników oferuje również bezpłatną analizę umowy kredytu WIBOR-owego przed podjęciem decyzji o sporze z bankiem.
Czy każda umowa z WIBOR-em może być unieważniona?
Nie. Sam fakt, że kredyt jest oparty o WIBOR, nie oznacza automatycznie, że umowa jest nieważna.
Sąd musi każdorazowo ustalić, czy:
• kredytobiorca został właściwie poinformowany o sposobie działania WIBOR-u,
• klauzule umowy były przejrzyste,
• bank przedstawił ryzyko zmiennego oprocentowania w sposób zrozumiały dla przeciętnego konsumenta.
Tylko w przypadku, gdy te warunki nie zostały spełnione, sąd może uznać postanowienia dotyczące oprocentowania za niedozwolone.
WIBOR, a rozporządzenie BMR – o co chodzi?
Od 2018 roku wskaźnik WIBOR podlega przepisom rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych oraz zmieniającego dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (tzw. rozporządzenie BMR).
Oznacza to, że jego stosowanie jest nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF), a administratorem wskaźnika jest GPW Benchmark S.A.
Z punktu widzenia prawa unijnego WIBOR jako wskaźnik jest legalny, natomiast jego nieprawidłowe zastosowanie lub brak transparentnego przedstawienia zasad jego działania w umowie kredytowej może stanowić naruszenie praw konsumenta.
Co dalej po opinii TSUE – czy czeka nas fala pozwów?
Wielu ekspertów przewiduje, że po ogłoszeniu wyroku TSUE liczba pozwów przeciwko bankom może znacząco wzrosnąć. Już teraz kancelarie obserwują zwiększone zainteresowanie analizą umów kredytowych z WIBOR-em.
Nie oznacza to jednak, że każdy kredyt zostanie unieważniony. O wyniku spraw zdecydują indywidualne okoliczności, treść umowy i sposób, w jaki bank wypełnił obowiązki informacyjne wobec kredytobiorcy.
Podsumowanie – co warto zapamiętać o sprawie WIBOR i TSUE?
• Wyrok TSUE w sprawie WIBOR jeszcze nie zapadł (stan na 15.10.2025 r.).
• Opinia Rzecznika Generalnego z września 2025 r. sugeruje, że klauzule dotyczące WIBOR-u mogą być uznane za niedozwolone, jeśli konsument nie został właściwie poinformowany o ich działaniu.
• Sądy krajowe będą mogły badać uczciwość i przejrzystość umów, ale nie samą konstrukcję wskaźnika referencyjnego.
• Kredytobiorcy mogą dochodzić swoich praw, jeśli bank naruszył obowiązki informacyjne.
• Rozporządzenie BMR pozostaje podstawowym aktem prawnym regulującym legalność wskaźników referencyjnych w UE.
• Kancelarie adwokackie pomagają analizować umowy kredytowe i prowadzić postępowania sądowe przeciwko bankom.
Sprawa WIBOR może stać się jednym z najważniejszych sporów konsumenckich w historii polskiego rynku finansowego — obok kredytów frankowych. Ostateczny wyrok TSUE przesądzi, jaką ochronę prawną uzyskają kredytobiorcy i jakie obowiązki informacyjne będą musiały wypełniać banki w przyszłości.