Upadłość konsumencka w 2024 roku

Upadłość konsumencka to proces prawny, który umożliwia osobom fizycznym zmagającym się z nadmiernym zadłużeniem odzyskanie kontroli nad swoją sytuacją finansową. Procedura ta, dostępna dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej, pozwala na całkowite umorzenie długów, których nie są w stanie spłacić. W artykule przedstawimy krok po kroku, jak wygląda proces upadłości konsumenckiej w 2024 roku oraz jakie są jego koszty i konsekwencje.

Co to jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka to forma postępowania sądowego, którego celem jest oddłużenie osoby fizycznej będącej w trudnej sytuacji finansowej. Jest to szansa na zlikwidowanie zobowiązań wobec wierzycieli poprzez sprzedaż majątku dłużnika lub ustalenie planu spłaty, a w niektórych przypadkach całkowite umorzenie długów bez ustalania planu spłaty.

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką?

Upadłość konsumencka może być ogłoszona, gdy osoba fizyczna znajduje się w stanie trwałej niewypłacalności, czyli nie jest w stanie regularnie spłacać swoich wymagalnych zobowiązań finansowych, a długi te przekraczają wartość jego majątku. Sąd oceni, czy sytuacja finansowa dłużnika jest trwała i nie jest efektem tymczasowych trudności. Według utrwalonego orzecznictwa utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych występuję, gdy opóźnienie w spłacaniu długów przekracza trzy miesiące.

Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencką?

Aby skutecznie rozpocząć procedurę upadłości konsumenckiej, konieczne jest przygotowanie odpowiedniego wniosku oraz zgromadzenie niezbędnej dokumentacji. Oto najważniejsze kroki:

1. Zgromadzenie dokumentacji – przy składaniu wniosku o upadłość konsumencką, niezbędne jest przedstawienie odpowiednich dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową. Przydatne są do tego takie dokumenty jak umowy zawarte z bankami czy innymi instytucjami, z którymi wiąże się zadłużenie, wypowiedzenia tychże umów, dokumentacja dotycząca egzekucji komorniczych, informacje o zaległościach w opłatach za rachunki itp. Nadto potrzebne są informacje o posiadanym majątku: nieruchomościach, ruchomościach, oszczędnościach, wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia, świadczeń emerytalnych, rentowych itd. (dokumenty to potwierdzające). Ważna jest również informacja dotycząca przyczyn popadnięcia w niewypłacalność oraz obecna sytuacja rodzinna, zdrowotna i bieżące koszty utrzymania gospodarstwa domowego.
2. Sporządzenie wniosku – formularze wniosków o upadłość konsumencką są dostępne na stronach internetowych sądów upadłościowych lub Ministerstwa Sprawiedliwości. We wniosku należy podać m. in.: dane dłużnika, spis jego składników majątku ze wskazaniem ich wartości, wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika, spis wierzycieli – ich adresy, wysokość długów i terminy ich zapłaty, lista zabezpieczeń ustanowionych na majątku, czynniki które uzasadniają wniosek, Warto również wskazać informację o toczących się wobec dłużnika postępowaniach sądowych i egzekucyjnych, ponieważ postępowanie upadłościowe wstrzymuje windykacje i postepowania egzekucyjne.
3. Złożenie wniosku w sądzie upadłościowym – wniosek można złożyć elektronicznie przez Portal Rejestrów Sądowych (zakładka „Krajowy Rejestr Zadłużonych”), osobiście lub wysłać pocztą do właściwego sądu upadłościowego.

Co sprawdza sąd w przypadku upadłości konsumenckiej?

Sąd upadłościowy ocenia, czy dłużnik rzeczywiście znajduje się w stanie niewypłacalności. Ważne jest, aby wniosek zawierał wszystkie wymagane informacje i dokumenty. Sąd analizuje również, czy wobec dłużnika nie zachodzą negatywne przesłanki czyli ustala m. in. czy dłużnik nie ukrywa swojego majątku, nie korzystał z procedury upadłościowej w ciągu ostatnich dziesięciu lat, nie podał we wniosku danych niezgodnych z prawdą.

W zależności od sytuacji dłużnika sąd może zdecydować o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, który obejmuje obecnie okres nie dłuższy niż 36 miesięcy. W niektórych przypadkach sąd może całkowicie umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty. Plan spłaty wierzycieli ustalany jest z uwzględnieniem kosztów utrzymania dłużnika oraz osób, które pozostają na jego utrzymaniu. Miesięczne raty, które będzie musiał spłacać dłużnik zostają dostosowane do jego możliwości finansowych, tak aby ich spłata nie wykluczała możliwości pokrywania podstawowych kosztów utrzymania dłużnika i jego rodziny.

Co może zająć syndyk przy upadłości konsumenckiej?

Syndyk, odpowiedzialny za zarządzanie majątkiem dłużnika, może zająć:

• Nieruchomości – warto wiedzieć, że w momencie ogłoszenia upadłości konsumenckiej dłużnik traci prawo do zarządzania i korzystania z mienia, które wchodzi do masy upadłości. Wyjątkiem od powyższej reguły jest nieruchomość, która zaspokaja potrzeby mieszkaniowe upadłego, a także jego rodziny. Upadły może korzystać z mieszkania, ale nieruchomość podlega nadal sprzedaży przez syndyka. Na wniosek dłużnika możliwe jest wydzielenie mu kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Upadłemu wydziela się kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.

• Wartościowe przedmioty – np. samochody, biżuteria czy oszczędności. Syndyk nie może zająć rzeczy codziennego użytku. Można także wnioskować o wyłączenie z masy upadłości pewnych przedmiotów, które są niezbędne np. do wykonywania pracy przez dłużnika.
• Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę – dochód upadłego w części podlegającej zajęciu wchodzi do masy upadłości. Syndyk co do zasady zajmuje połowę wynagrodzenia dłużnika z tytułu umowy o pracę. W sytuacji, gdy dłużnik posiada zobowiązania alimentacyjne, syndyk może zająć do 60% jego dochodu. Kwotą wolną od zajęcia, która pozostawiona jest do dyspozycji dłużnikowi stanowi minimalne wynagrodzenie za pracę, które na dzień sporządzania niniejszego artykułu wynosi 3 261,53 zł netto (od 1 lipca 2024 r.). Przepisy prawa upadłościowego określają dodatkowo, że w przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, na której utrzymaniu pozostają inne osoby, do masy upadłości nie wchodzi także część dochodu upadłego, która łącznie z dochodami wyłączonymi z masy upadłości odpowiada iloczynowi liczby osób pozostających na utrzymaniu upadłego oraz upadłego i 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej. Kryterium dochodowe określone w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej wynosi w 2024 r. dla osoby w rodzinie – 600 zł, a więc 150% tej kwoty to 900 zł (przykład: jeżeli dłużnik zarabia na podstawie umowy o pracę 3600 zł netto i ma na utrzymaniu 3 dzieci to syndyk nie może w ogóle zająć upadłemu wynagrodzenia: 900 zł x 4 osoby w rodzinie wynosi bowiem 3600 złotych).
• Wynagrodzenie z tytułu umów cywilnoprawnych – umowę zlecenie czy umowę o dzieło, o ile są one świadczeniami powtarzającymi się, które mają na celu zapewnienie utrzymania dłużnika lub stanowią jego jedyne źródło dochodu, obowiązują takie same zasady jak umowę o pracę.
• Świadczenie emerytalne – do masy upadłości przekazaniu podlega część świadczenia, pozostała po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, potrąceń dokonuje się w wysokości nie wyższej niż 25% świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.Podobnie jak przy wynagrodzeniu z umowy o pracę także przy emeryturze występuje kwota wolna od zajęcia i w przypadku egzekwowania zobowiązań niealimentacyjnych wynosi ona w 2024 r. 1261,64 zł,a w przypadku zobowiązań alimentacyjnych kwota ta wynosi 764,62 złi podlega co rocznej waloryzacji.

Wolne od zajęcia przez syndyka są takie świadczenia jak: świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia alimentacyjne, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, zasiłki dla bezrobotnych, dodatki aktywizacyjne, stypendia oraz dodatki szkoleniowe. Syndyk nie zajmie zatem upadłemu także świadczenia 800plus.

Ile kosztuje upadłość konsumencka?

Koszty związane z postępowaniem upadłościowym obejmują:

• Opłatę sądową od wniosku – 30 zł;
• Wynagrodzenie syndyka – przedział wynosi od 25% do 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw  bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Czynnik wpływające na wysokość wynagrodzenia syndyka są określone w ustawie. Zależy ono od wartości majątku, który syndyk zlikwiduje oraz stopnia skomplikowania postępowania. Syndykowi nadto przysługuje zwrot kosztów poniesionych w toku postępowania upadłościowego;
• Koszty dodatkowe – np. koszty związane z doradztwem prawnym lub księgowym.

Koszty postępowania upadłościowego są pokrywane z funduszy masy upadłości, a więc ze środków uzyskanych ze sprzedaży majątku upadłego. Wynagrodzenie jest przyznawane syndykowi przez Sąd po wykonaniu przez niego wszystkich zadań określonych w ustawie Prawo upadłościowe.

Upadłość konsumencka w 2024 roku stanowi skuteczne rozwiązanie dla osób, które nie są w stanie spłacać swoich zobowiązań. Pomaga odzyskać stabilność finansową, choć niesie za sobą pewne koszty i konsekwencje. Plan spłaty wierzycieli, ustalany przez sąd, uwzględnia sytuację finansową dłużnika, jego koszty utrzymania oraz potrzeby rodziny, co sprawia, że proces ten jest dostosowany do realnych możliwości spłaty zobowiązań. Co więcej ustawodawca zliberalizował podejście do postawy dłużnika i obecnie dopuszcza uwzględnienie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nawet w stosunku do osoby, która spowodowała swoją niewypłacalność na skutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa, choć warunki przewidziane przez przepisy zawarte choćby w minimalnym okresie spłaty wierzycieli będą mniej korzystne dla osoby, która popadła w stan niewypłacalności bez swojego zawinienia.

Nasza kancelaria specjalizuje się w kompleksowej obsłudze spraw związanych z upadłością konsumencką. Zaufaj naszym specjalistom, aby przeprowadzić Cię przez ten skomplikowany proces. Skontaktuj się z nami już dziś!