Przejdź do treści
Strona główna » Blog » Podwyższenie, obniżenie i uchylenie alimentów

Podwyższenie, obniżenie i uchylenie alimentów

    Podwyższenie, obniżenie i uchylenie alimentów

    Zgodnie z art. 138 KRO „w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”.

    Z praktyki wynika, że często osoby uprawnione do alimentów lub zobowiązane do płacenia alimentów nie znają tej zasady. W konsekwencji dochodzi do sytuacji, w której uprawnieni uzyskują kwoty niższe od tych, jakie w aktualnych okolicznościach im się należą. Czasem również to zobowiązani do alimentacji płacą alimenty niedostosowane do ich aktualnej sytuacji wynikającej ze „zmiany stosunków”. Wiąże się to z tym, że z upływem czasu zmianie ulega sytuacja, w której znajduje się zarówno uprawniony jak i zobowiązany do alimentacji.

    Przywołany powyżej przepis jest najczęściej podstawą powództwa o podwyższenie alimentów na rzecz dzieci. Uzasadnia to często wzrost potrzeb dziecka wraz z jego dorastaniem jak również ogólny wzrost cen i spadek siły nabywczej pieniądza. W szczególności może być to skutkiem rozpoczęcia nauki, koniecznością pobierania korepetycji, pogłębiania zainteresowań na zajęciach dodatkowych. Warto pamiętać, że osiągnięcie pełnoletniości przez dziecko nie jest równoznaczne ze „zmianą stosunków” w rozumieniu art. 138 KRO.

    Czym zatem jest „zmiana stosunków”? Należy ją rozumieć jako zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych (patrz artykuł: „Alimenty – czy można zostać zwolnionym od ich płacenia? Co wpływa na ich wysokość?”). Aby sąd uznał, że nastąpiła zmiana stosunków, istniejące okoliczności i warunki muszą mieć charakter trwały, dotyczyć kwestii zasadniczych i ilościowo znaczących (uchwała SN z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNC 1988, Nr 4, poz. 42). Dla oceny czy zachodzą przesłanki do zmiany orzeczenia o obowiązku alimentacyjnym uwzględnia się zwłaszcza okoliczności związane z możliwościami zarobkowymi i majątkowymi stron. W przypadku zobowiązanego do alimentacji może być to np. zmiana w zakresie faktycznego dysponowania majątkiem taka jak możliwość upłynnienia majątku, która wcześniej nie istniała. Podstawą do żądania obniżenia alimentów może być natomiast np. istnienie ważnego powodu do zmiany zatrudnienia na mniej dochodowe, o ile nie nastąpi jednoczesny wzrost potrzeb uprawnionego do alimentacji.

    Zamiana stosunków może doprowadzić do:

    • uchylenia obowiązku alimentacyjnego, gdy: uprawniony do alimentów uzyska zdolność do samodzielnego utrzymania się, zobowiązany do alimentacji utraci na skutek zdarzeń losowych całkowicie możliwość do osiągania jakichkolwiek dochodów lub, gdy uprawniony do alimentów przestanie być w niedostatku (nie dotyczy dzieci, wobec których zobowiązani do alimentacji są rodzice)
    • podwyższenia alimentów, gdy zwiększą się potrzeby uprawnionego albo zwiększą się możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego,
    • obniżenia alimentów, gdy zmniejszą się potrzeby uprawnionego lub pogorszy się sytuacja materialna i majątkowa zobowiązanego.

    Bardzo ważną kwestią jest to, że „zmiana stosunków” musi nastąpić po wydaniu orzeczenia zasądzającego alimenty. Jeżeli strony będą powoływały się na okoliczności, które istniały już w chwili orzekania o alimentach, to nie zostanie spełniona przesłanka umożliwiająca zmianę orzeczenia pierwotnego. Postępowanie dowodowe ma charakter porównawczy stanu, który był podstawą ustalenia alimentów w poprzedniej sprawie, z tym, który stanowi podstawę wniesienia powództwa z art. 138 KRO. Strony nie mogą zatem powoływać się na materiał dowodowy zebrany w poprzedniej sprawie i jedynie wyciągać na ich podstawie odmiennych wniosków.

    Osoby rozważające wniesienie powództwa na podstawie omawianego przepisu powinny pamiętać, że mogą sformułować żądanie odnoszące się do czasu poprzedzającego wniesienie pozwu, warunkiem jest, aby już w czasie wskazanym przez stronę doszło do „zmiany stosunków”.